Abin Da Ya Sa Na Amsa Kiran Jama’a Zan Fito Takarar Santa A Kaduna Ta Tsakiya -Ambasada Yerima Usman Shettima

An haifi gogaggen mai fafutikar tabbatar da dimorkuradiyya da rajin kare hakkin bil’adam, Ambasada Yerima Usman Shettima ne a ranar 28 ga Mayu, 1974. Daga lokacin tasowarsa zuwa wannan lokacin, ya karar da mafi kima da darajar rayuwarsa ne wajen ginawa kansa da al’ummarsa kyakkyawar makoma. Ilimi da kwarewarsa da kuma irin hidimar da yake yi wa jama’a a kowane lokaci, ya sa sunansa ya yi tambari a tsakanin jama’a, musamman masu karamin karfi.

A matsayinsa na Shugaban Kungiyar Tuntuba ta Matasan Arewa ko kuma Arewa Youth Consultative Forum (AYCF), ya taka muhimmiyar rawa wajen samar da zaman lafiya, hadin kai, fahimtar juna da kuma kawo cigaba a tsakanin Kudanci da Arewacin Nijeriya. Ya samar da kungiyoyi daban-daban na nuna jajircewarsa wajen kafuwa matasa shirinsu na samar da dimokuradiyya a Nijeriya.

Masu nazarin al’amura na ganin cewa idan aka yi la’akari da irin rawar da ya taka, Shettima ya cancanci tsayawa takarar babban mukami a Nijeriya, domin mutum ne zai iya tsamo kitse a wuta. Zai iya kawo canjin da ake bukata da kuma kai kasar ga wani matsayi mai girma. Da jajircewarsa, Shettima zai iya zama silar samar da haske a jihar Kaduna da Nijeriya gaba daya.

A cikin wannan hirar da Ambasada Yerima Usman Shettima ya yi da tawagar Editocinmu, ya warware zare da abawa a kan irin rawar da ya taka a baya wajen dawo da dimokuradiyya, tare da fayyace shirinsa na amsa kiraye-kirayen da al’umma na fitowar takarar kujerar Sanata a mazabar Kaduna ta Tsakiya a karkashin tutar jam’iyyar APC.

Ya yi wa tsohon Gwamnan jihar Kaduna, Nasiru Ahmad El-Rufa’i shagube, tare da tabbatar da cewa da shi ne Gwaman jihar Kaduna Sanata Uba Sani da tuni ya kama shi, saboda irin tarin almundahar da aka gano ya tafka a tsawon shekaru takwas da ya yi a kan karagar Gwamnan jihar Kaduna.

Haidar Aliyu ne ya rubuta mana hirar. A yi karatu lafiya.

TAMBAYA: A ’yan kwanakin nan na ga ana ta fadin Yerima Shettima ‘is coming,’ ina Yerima ya je ya dawo?

YERIMA SHETTIMA: Kamar yadda ka tambaye ni, haka zan amsa kai tsaye. Kiraye-kiraye abu ne na al’umma gaba daya da abokai da kuma masoyana suke wannan kiraye-kiraye na siyasa. Saboda duk wanda ya san tarihina ya san ni ba dan siyasa ba ne, kamar yadda Bature yake cewa ‘Conventional Politician,’ ni ba ‘Conventional Politician’ ba ne. Amma kusan in ce shekara 25 da suka wuce, na sadaukar da kaina a gwagwarmaya ne, duk wanda ya san ni, ya san ni ne a filin gwagwarmayar kare hakkin bil’adama ne. Wannan ba wani sabon abu ne, duk da yake ni ba bakon siyasa ba ne. Duk da yake in na ce ban san siyasa ba karya ne, amma na fi kwarewa ta wurin kare hakkin bil’adama.

Wadannan kiraye-kirayen na ganin cancanta da kuma ganin cewa zan iya ba da gudunmawa fiye da yadda ake tsammani ina na samu shiga siyasa sosai a kan yin gwagwarmaya kadai, don na yi iya gwagwadon wanda zan yi. Kuma ka sani ita gwagwarmaya akwai iya abin da za ka iya yi, akwai kuma wadanda yake dole sai a gwamnatace za a iya yin ta. Idan za ka iya ba da gudunmawa a kashi 100, a gwamnati zan iya ba da kashi 80 a cikin 100 in Allah ya so ya yarda.

MURYAR AREWA: Akwai maganar da ake yi a siyasance a Nijeriya, ba za ka yi takara ba sai  dole a karkashin jam’iyyar siyasa, ba mu sani ba, ko Yerima ya shiga jam’iyya? Idan ya shiga kuma, wacce jam’iyya yake yi? Kuma wane mukami yake son ya tsaya rakara?

YERIMA SHETTIMA: A gurguje kamar yadda ka fada, ita doka ko kuma kundin tsarin mulkin Nijeriya ba ta ba da dama ka yi takara ‘independent’ ba, saboda babu wannan damar. Da ana takara Independently da wata kila abin da zan yi ke nan. Dole sai ka bi ka shiga cikin jam’iyya, ka zama dan jam’iyya kafin ka yi takara. Zuwa yanzu Alhamdullahi, ina da mu’amala da jam’iyyar APC. Kuma muna nan muna abubuwa tare da su. Ni mamba ne na APC isha Allah.

MURYAR AREWA: Ya kake ganin jam’iyyar hadaka da suka yunkuro suke son amshe ragana daga hannun APC?

YERIMA SHETTIMA: Dimokuradiyya ce. Kowa yana da hurimin ya ga ta inda ya fi masa sauki. Idan ka duba kuma wannan kungiyar ta hadaka (collations) ai za ka ga mafi yawansu sun samu dama a gwamnatance, wasu gwamnoni ne, wasu mataimakan shugabannin kasa ne, wasu kuma sun yi ministoci, kuma ba mamaki hakan ba ya rasa nasaba da rashin damar da suka samu a sabuwar gwamnati. Dama ba za ka doki mutum, kuma ka hana shi kuka ba. Yana daya daga cikin abubuwan. Har yanzu na kasa fahimtar dalilin haka, kuma me suke bukata. Saboda ai sun samu dama. Kowane daga cikinsu in ka daga ya samu dama, me ya yi da wannan damar da aka ba shi? Babu wanda bai yi shekara takwas a cikinsu a kan wani mukami ba.

MURYAR AREWA: Amma ba ka ganin ba su gamsu da kamun ludayin ita gwamnatin APC din ba ne shi ya sa suke naman mafita?

YERIMA SHETTIMA: Ita dimokradiyya ba yadda za a yi ba ka samu ’yan adawa ba. Ina dai mamaki, me za su fito su gaya wa ’yan Nijeriya, saboda ’yan Nijeriya dai ba mahaukata ba ne. masu hankali ne, kuma za su auna su gani. Allah ya kai mu lokacin.

MURYAR AREWA: Ba mu sani ba, Yerima takarar shugaban kasa zai yi, ko Gwamna, ko Sanata?

YERIMA SHETTIMA: Ina damar in yi takarar shugaban kasa, saboda na isa. Ina da damar in yi takarar Gwamna saboda na isa. Saboda na goge, na sani na iya. Allah ya ba ni karfin basara, saboda mu’amalar da na yi da gwamnatocin baya, kusan babu Shugaban kasar da bai neme ni in taimaka masa a wani aiki don ci gaban kasa ba. Saboda haka ban kai wannan lokacin ba yanzu. Ba wai don ba zan iya ba ne, a’a, lokaci ne bai yi ba. Ina so in fara da Sanata ne yanzu insha Allah.

MURYAR AREWA: Tun lokacin da kake fafutika, ko kuma gwagwarmaya domin kare hakkin bil’adama, kana shiga yankunan karkara kana haduwa da masu karafin karfi da masu bukata ta musamman, idan ka tsaya takara, inda ka kai gaci, ta ina za ka fara?

YERIMA SHETTIMA: Idan ka duba baya a tarihina, a kullum ina fada wa mutane, ni din nan misali ne ga kowa. Na farko ni talaka ne na gaske. Na fito gidan talakawa. Na san me ake kira talauci. Iyayena gaba da baya talakawa ne. Na san wahalar da na sha. Saboda na bar gida ina da shekara 13 na fita neman yadda zan yi in yi karatu. Saboda da na tsaya a gida da ban yi karatu ba. In ka duba tarihina za ka ga irin gwagwarmayar da na yi ta rayuwa a baya. Har dako da kwadago na yi don in biya kudin makaranta tun daga Firamare da Sakandire har zuwa Jami’a a Kalaba. Na kai lokacin da nake bin jirgin ruwa na katako in je Kamaru in kai kayan kasuwanci in dawo. Ina da tarihi mai yawa da zan iya bayarwa saboda ni na san mene ne talauci. Saboda haka ba abin da za a fada min a cikin talauci. Na san shi, a cikinsa na girma. Duk da yake yau zan iya cewa rayuwa ta canza, amma ban manta da asalina ba. Saboda haka, in Allah ya ba ni dama na samu shugabanci, na san mene ne kasa take, kuma in Allah ya yarda ba zan manta da baya ba. Kuma a kan haka zan yi gini na.

Idan ka duba tarihi na gwagwarmaya, wa kake yi wa gwagwarmaya ne? Ai ba masu kudi kake kare wa hakki ba, sai wanda aka cuta, sai wanda aka tauye wa hakki. Ba bai kudi, ko kuma wanda yake ganin yana da wani mukami ba. Duk rayuwata a haka take. Wanda ya san tarihina, ya san abubuwan da na yi a baya, za ka gani, duk abin da na yi, Arewa na yi wa. Ko da na shiga gwagwarmaya saboda rashi da wahala na ga rayuwata ba ta da wani amfani, sai na sadaukar da raina ga jama’ata.

A lokacin ina dalibi aka fara wata rigima a Lagos lokacin ana neman dimokuradiyya daga wajen sojoji, a nan na hadu da irin su Wole Soyinka, irin su Balarabe Musa, irin su Anthony Enahoro, su suka raini ne a gwagwarmaya. Idan ka duba tarihina za ka ga tare muka yi gwagwarmaya da su Dokubo Asari. An yi mana ‘training’ din bijirewa. Wadanda muka taso akwai wadanda aka kashe a sakamakon fafutikar neman dimokuradiyya. Na san wahalar da na sha. A wannan lokacin na hadu da irin su Gwamnan Kaduna a yanzu, Malam Uba Sani da su Sanata Shehu Sani. Ka ga hotunana da su tun wancan lokacin da muke gwagwarmayar neman dimokuradiyya. Tun ana kasa ana gwagwarmaya. Don haka ni ba wani abu ne sabo a wajena ba. Na ga irin rigimar da aka yi a lokacin ba aka soke zaben Abiola wato lokacin rigimar June 12. A nan kuma aka koma kan ’yan Arewa, sune suka zama abin kashewa, abin yankawa. Duk wanda ke Kudu a wancan lokacin ya san irin rawar da na taka. Ba za a taba shafe wannan tarihin ba. Allah ya ban dama na shiga tsakani na sasanta rigima tsakanin OPC da ’yan Arewa. Allah ne ya sa, amma ni ne sila. Yau zan maka albishir, idan ka duba tarihina, za ka gan mu tare da su Gani Adams. Yanzu babu wannan maganar ta rigingimu, yanzu ana zaune lafiya.

Ban tsaya kasar Yarbawa ba, na shiga Neja-Delta, duk wannan yana cikin tarihina. Muna tate da su Dokubo Asari. A cikinmu mu uku ni ne ban dauki makami na yi rigima da gwamnati ba. Amma kuma hakan bai hana gwamnati ta kama ni ba. Kamun karshe da aka yi min shi ne wanda Umaru Musa ’Yar’aduwa ya kama ni. A karshe ba wata kotu da aka kai ni, balle a same ni da wani laifi a hukunta ni. Na ba da rayuwata. Wasu daga cikinmu an kashe su. Don haka babu wanda zai fada min mene ne dimokuradiyya, ko kuwa mene ne sadaukar da kai a neman dimokuradiyya. A dai yau babu shi. Ina cikin tafiyar, sai dai ka ce ka fi ni shekaru. Ba za ka iya shafe abubuwan da na yi a baya ba. Wannan abu ne da yake a gaban jama’a, kowa ya san shi. Ko wikipedia ka tambaya, ko kuma in ka duba Google za ka gani.

Saboda haka na ba da gudunmawata, na yi kokarina, Arewa ba ta ji duriyata mai karfi wacce ta taso da za a iya tunawa da ni da gaggawa ba, sai kuma lokacin Biafra, wanda za a ce na bai wa ’yan kabilar Ibo quick notice, shi ma don me na yi? Ai ba don kaina na yi ba. Sai saboda darajar Arewa na yi. Kusan duk rayuwata a gwagwarmaya ta kare. Ya kamata a canza siga, a samu ci gaba na rayuwa.

MURYAR AREWA: Yanzu ga shi ka ce kai sabon yankan rake ne a siyasa, amma kuma zubi da tsari da salon siyasarka ya yi kama da wani tsohon dan siyasa wanda ya dade cikinta, ya san kabli da ba’adinta, kana abubuwan da yake kama da bugun sauro da guduma, wa kake kallo a matsayin madubinka a siyasance?

YERIMA SHETTIMA: Na yi iyayen gida da yawa a siyasance. Kusan zan iya cewa ni Product ne, na Danmasanin Kano, Alhaji Yusuf Maitama Sule, ni dalibinsa ne. Shi ne zan duba a matsayin Uba. Sai kuma wadanda na ba ka sunayensu a baya a siyasance. Duk da cewa su wadancan sun fi ba da karfi a gwagwarmaya, shi kuma Danmasanin Kano tun ina dan saurayi ya hada mu da Sharef Ashir Nastura ya ce mu zama aminai. Haka muka rika yin abubuwa tare, muna zuwa wajensa muna daukar karatu da sauransu. Ka ga dole in iya siyasa, saboda na yi mu’amala da mutane. A lokaci guda idan har Shugaban Kasa ko wani Gwamna zai hango wata matsala a kasa ko a jiha ya nemi in shiga tsakani don a samar da maslaha, ka ga ya san ina da abin da zan iya yi ne. Na yi wadannan sosai. Wadannan mu’amalolin da na yi sun sa na goge, na san me zan yi a siyasa.

Saboda haka in ka duba tsarina na tafiya, akwai abin da abokaina ke kira City Boy, mafiya yawan rayuwata a birni na yi ta. Saboda haka tsarina yana tafiya da zamani ne. Pattern dina na zamani ne, dole ka ga abin ya canza, kuma ka ga kwalliya na biyan kudin sabulu.

Ni kuma abin da na fahimta da shugabanci, ko da na jagoranci kungiyoyi daban-daban, har zuwa na karshe na Arewa Youth Consultative Forum (AYCF), ban iya zama nesa da magoya bayana da mambobin kungiyoyin da muke tare ba. Na saba duk abin da ya zo mu zauna mu zuba shi a tebur mu yi shawara. Haka in Allah ya ba mu dama ta siyasa ma, pattern dina ke nan. Ba zan guji mutane ba, ba zan boye ba. Za su gan ni, za mu yi shawara. Kuma abin da suke so shi za a je a yi masu.

MURYAR AREWA: Akwai fafutikar da ake yi ta tafiyar matasa, kuma duk wanda ya san ka, ya san ka ne a harkokin matasa, me ya bambanta tafiyarku da tasu?

YERIMA SHETTIMA: Ba bambanci. Ka san ita rayuwa, wani zai fara, ba lallai ne ya kare ba. Yanzu mun samu matasa da suka taso, wadansu dalibanmu ne. Ko yanzu a dai harka ta matasa, in ban kai kololuwa ba, kuma ba wanda za a ce yana kaina a Nijeriya balle a Arewa. Ina da faffadar alaka da kungiyoyin matasa a kasar nan. kowa ya san da wannan. In ba daidai nake da kai ba, kuma ba za ka ce ka fi ni ba, sai dai a ce wadanda muka koyar yaranmu da suke tasowa, kungiyoyin kala-kala da ake kafawa a Arewa, nan da can, akwai wadanda suka koyi karatu daga gare mu, wato muka yi wa mentorship. Yara sun taso, idonsu ya bude. Abin da aka yi da na cin zarafin mutane, yanzu ba za ka yi shi a Arewa ba ka kai labari. Shi ya sa ka ga yanzu matasa sun farka suna motsawa. Idan mutum ya nuna shi Attajiri ne, ko wani Gwamna, sai a ce ai an wuce wajen. Ba mun koya masu tsageranci ba ne, amma mun yi masu ne don su fahimci hakkinsu. Dokar kasa ta ba su dama, idan za a yi masu babakare, ko kuma wata almundahana da dukiyarsu suna da damar su ce, “A’a, wane mun zabe ka ne. Ga abin da muka ce ka yi mana. Ka yi mana alkawarin za ka yi. Ko ba za ka iya ba?” Amma ka ga da ba a iya kallon dan siyasa a yi masa wannan maganar, amma ka ga yanzu abin ya canza. Ka ba dan siyasa ba, har Sarakuna da aka same su da babakere ana samun mutane suna bijirewa. Don haka an samu ci gaba yanzu a Arewa.

MURYAR AREWA: Yallabai ita wannan kujera da kake nema akwai wani a kanta, akwai wasu abubuwa ne da za ka yi wa jama’ar wannan yankin da shi bai yi ba inda hakar ka ta cimma ruwa?

YERIMA SHETTIMA: Ba zan so in ambaci sunan wanda yake wajen ba, amma na sa akwai wani a wajen. Amma ba zan je wajen in je in zauna in yi shiru kamar yadda na baya ya yi ba kamar an zuba tsumma a cikin ruwa. Ni ba irin wannan pattern din nake yi ba. Duk wanda ya san ni ya san ina da resistances. Ba na iya ganin kuma in yi shiru. Zan kawo gyara. Zan ba da gudunmawa. Zan tabbatar na kare hakkin mutanenmu. Nawa zai bambanta da wadanda suka yi a baya.

MURYAR AREWA: Akwai matsalar tsaro da kuma talauci da ke addabar jama’a, wadanne hanyoyi ko dabaru za ka yi amfani da su wajen cimma nasarar shawo kansu?

YERIMA SHETTIMA: Zan kawo programs in Allah ya ba mu ikon a tabbatar da an zauna an yi shawara tsakanina da jama’ar mazabata. Tunda triaged dina mazabata ce. Ita zan fuskanta. Nan zan mai da hankali da kuma zaman lafiya kasa baki daya. Yadda nake kallon rayuwa shi ne, yau sai Allah ya bai wa mutum daya wata baiwa, shi zai ci abinci safe da rana da maraice, amma makwabtansa kuma da wuya su ci sau daya a rana, sai yake tsammani shi bukatarsa ta biya. Wannan ba ci gaba ba ne. Idan ana son a samu ci gaba, ba maganar kai kadai Allah ya daga a tsakiyarsu ba, damar da Allah ya ba ka sai ka sauke ta kasa, sai ya zama su ma ba za ka rika daukar kudi kana ba su ba ne, amma za ka kawo wasu abubuwa da za su iya aiki su nemo wa kansu arziki da abin da za su ci su da iyalansu. Wannan shi ne tunanina a kan haka. Ina da wannan idea din. Akwai bukatar mu zauna a yi shawara a baje komai a tebur a ga yadda za a taimaka masu.

Akwai abin da na san hakkina ne a matsayina na dan Majalisa zan yi, akwai abin da na san ba nawa ba ne, nauyi ne na gwamnatin jiha, zan jawo hankalin gwamnati ko ta tarayya ko ta jiha in ce a yi wannan abin. Kai ka san ba zai yiwu ne a taka a wuce lafiya da ni ba. Insha Allah za a gyara.

MURYAR AREWA: Akwai masu ra’ayin cewa jam’iyyar nan ta APC da kake son yin takara a cikinta ba ta yi wa Arewa komai ba, meye ra’ayinka a kan haka?

YERIMA SHETTIMA: Ba a taba yin gwamnati a tarihin Nijeriya a ce ta iya, ta gama, ta wadatar ta gama ta tafi lafiya ba. Ba a taba yi ba a tarihi, kuma a kan APC ba zai zama na farko, kuma na karshe ba. An yi lokacin da PDP ta yi nata daga lokacin da aka dawo ga tsarin dimokuradiyya ta yi shekara 16 tana mulki. Haka aka yi? Infact saboda ta gunduri mutane, an gaji, aka yi hadakar jam’iyyu suka ingije ta, APC ta zo. Ko ba haka ta faru ba? Da APC ta zo shugaba Buhari ya shekara takwas. Da na so in duba a gwamnatance ne ba kan jam’iyyu ba. Idan ka yi min maganar shugabanci, sai in ce Buhari ya yi shekara takwas, me ya yi a wadannan shekarun? Ya yi kokarinsa, kuma ba zai iya ba da abin da bai da shi ba. Iya abin da zai iya yi ke nan.

Sai mu duba ita kuma wannan sabuwar gwamnatin ta zo a shekara biyu me ta yi? To muna ganin ’yan gyare-gyare. Idan muka cire kabilanci, muka cire maganar addini, balle ma ba za mu ce addini ba, saboda su Musulim-Musulmi ne. Sai mu duba mu gani, me aka samu a kasa? Kuma me ake ciki? Babu yadda za a yi ka rusa abu lokaci daya, ka yi tsammanin lokaci daya za a iya mai da shi. In ka rusa shi a cikin minti biyar, za ka iya daukar shekara ba ka hada shi ba.

Don haka, kiran da nake a kullum, dole a yi wa gwamnatin nan uzuri a shekara biyu, mu ga takunsa nan da wasu shekara biyu a gaba. Daga nan za mu sake shawara mu gani akwai bukatar ta dawo, ko a canza.

MURYAR AREWA: Ba don matsayin Gwamnan jihar Kaduna, Sanata Uba Sani na abokin gwagwarmayarka tun da dadewa ba, ya za ka kwatanta kamun ludayinsa a shekaru biyu da ya yi a kan karagar mulki?

YERIMA SHETTIMA: Wallahi ba son kai ba, Uba ya yi kokari. Saboda ko ba komai Kaduna an samu zaman lafiya. Na daya ke nan. Na biyu kuma sai ka duba almundahar da Elrufa’i ya yi a shekara takwas. Da ni ke matsayin Uba da tun tuni na kama Elrufa’i. Wallahi da na kama shi. Zai zo ya yi bayani. Ai akwai abubuwa da yawa da aka gano bayan ya tafi, kuma ’yan Majalisa sun tada maganar, amma da yake Uba wani irin mutum ne wanda yake bai da zafi kamar yadda nake da zafi, shi ya sa ka ga abubuwa suna tafiya a haka, amma in ni ne da tun tuni na kama Nasiru an sa shi a kotu an fara bincikensa. Ba wanda ya fi karfin doka. Dalili daya ne kawai ya sa ba za a kama shi ba a lokacin da yake kan karaga shi ne yana da kariya (immunity), yanzu kuma babu. Har yanzu ina ga ya dace a sake dubawa a gani, in an bincike shi, in an same shi da laifin da ake zargin sa da aikatawa, a kama shi, a hukunta shi. Akwai wasu bayanai da aka gano. Ba muna magana ne da ka ba. Ba magana ce a ce Allah-Annabi ba, shi bai yi almundahana da dukiyar mutane ba mu dauka, muna magana da hujja ne, kuma lokaci zai nuna.

MURYAR AREWA: Amma fa ana cewa ya yi aiki…?

YERIMA SHETTIMA: Ya yi aiki. Ba wanda zai ce bai yi aiki ba, amma kuma an gano wasu abubuwan da ya aikata da suka saba wa doka.

MURYAR AREWA: Kana nufin an gano ya aikata almundahana…?

YERIMA SHETTIMA: Kwarai da gaske kuwa. In ya yi musu ya zo ya kai ni kotu ya daure.

MURYAR AREWA: Kuma ba kana fadin haka ba ne don wannan takun sakar da ke tsakaninsa da Gwamna Uba Sani ba ne ko kuma adawa?

YERIMA SHETTIMA: Ko kadan ba maganar adawa. Ai ka ga na yi admitting Nasiru ya yi aiki, ya yi kokari, amma kuma duk da haka akwai laifuffuka. Haka kuma shi ma Uba da na samu daya daga cikin abubuwan da ya yi, duk da abokina ne, akwai mutunci tsakanina da shi, kuma da yake muna da background iri daya da shi na gwagwarmaya, zan iya dubawa in ce ka yi laifi a wuri kaza. Saboda a tarbiyyar da aka ba mu ta ’yan gwagwarmaya, wannan abin da ka yi ba daidai ba ne. Amma babu. Ban gani ba. Tunda Uba ya zo ban da ya gyara nan, ya rufe nan, ya toshe nan, ba abin da yake, kuma da yake ka san yana da hakuri, bai da gaggawa kamar irin mu, tun asalinsa haka yake, shi ya sa za ga ka in ba don shi din ba ne da labarin ba haka ba ne.

Saboda haka dole mu ba shi goyon baya, mu yi masa fatan alheri. In da muka ga za mu taimaka masa, mu taimaka masa, don ya zamo ya samu ya yi abin da ya kamata. Ko ba komai mun samu sauki wurin tsaro. Ko ba komai mun samu zaman lafiya tsakaninmu da ’yan’uwanmu wadanda ba Musulmi ba a jihar Kaduna. An samu sauki a kan issues din na ’yan bindiga, ba irin na surutun da aka yi baya can ba, wanda ake fada kuma munanan abubuwa na ci gaba da faruwa. Ka ga za a iya cewa ana samun ci gaba. Idan za a samu wadannan abubuwan a rayuwa, me kake nema a shugabanci? Uba ya yi nasara a wadannan fannoni gaskiya. Yana kan yi. Dole mu yi masa uzuri shi ma.

MUAYAR AREWA: Idan Allah ya sa ka samu nasarar zama Sanata a Kaduna ta Tsakiya, wane abu za ka fi mai da hanakali a kansa a mazabarka?

YERIMA SHETTIMA: Abin da za mu fi mai da hankali a kansa shi ne hadin kai da zaman lafiya. Sannan za mu duba tattalin arziki, don mu ga yadda za mu taimaka wa masu karamin karfi kamar yadda muka saba. Ba na gwamnati, amma na yi abubuwa da yawa a baya, balle kuma Allah ya ba ni dama in shiga gwamnati. Ina ganin za mu yi fiye da abin da ake tunani. Za mu duba yadda tsarin ilimi yake na ’ya’yanmu, don mu ga yadda za mu canza yanayin makarantun tun daga Firamare, Sakandire, har Universty, don mu ga yadda za mu taimaka wa wadanda suke da matsaloli da kuma yadda za a samu waraka daga matsalolin da tsarin ilimi da ’ya’yanmu ke fuskata da kuma lafiya.

MURYAR AREWA: Yallabai ta wacce hanya za ka shawo kan matsalar bangar siyasa a tsakanin matasa?

YERIMA SHETTIMA: Da farko ma na gano cewa yanayin talaucin da ake fama da shi a Arewa da gangan aka kirkiro shi (artificial) ne. Saboda ai mun samu shugabanni a baya, kuma ba wani bambanci tsakanin shugaban da ke Kudu da wanda ke Arewa. Me ya sa talaucin da ke Arewa babu shi a Kudu? Ka ga wannan lissafin zai nuna maka da gangan aka kirkiro talauci ga mutanen Arewa. Wannan yana daga cikin dalilan da ya sa yau za ka ga muna da matasa masu yawa da ba su da sana’a a Arewa da kuma karancin ilimi. Saboda ba yau aka kulla shi ba. Kamar yadda Uba ya yi magana kwanan nan da aka taso masa ana surutu saboda yana ce shugabancin Arewa bai yi wa Arewa adalci ba, kuma gaskiya ya fada. Talaucin ma ‘is artificial’ ne. Yadda shugabanni Kudu ke yi tunanin bin hanyoyin da za su samar da ci gaba, shugabannin Arewa ba sa wannan tunanin. Da yawan shuabannin Arewa (ba duka ba), suna tunanin yadda za su gina kansu ne, suna gudun abin da zai je ya dawo gobe, don haka dole ya yi babakere da almundahana da dukiyar ’yan kasa ya tara wa ’ya’yansa da matansa. Sai ka ga bayan ya tafi ana ta almubazzaranci da abubuwan da ya bari. Wannan wani bangare ne na abubuwan da aka kirkiro wa mutanenmu da gangan. Shi kansa da iyalansa.

Idan muka kai gaci, za mu rika zuma muna shawara mu ga yadda za a yi (kamar yadda na fada a baya), ya ranmu da suka yi karatu a taimaka a ba su sana’a. Idan ka yi karatu ba lallai sai ka yi aikin gwamnati ba, dole mu fada wa kanmu gaskiya. In ana neman ci gaba, dole akwai abubuwan da za ka yi na sana’a ta hannu. In aka ba da wannan damar za mu iya dibar ’ya’yanmu mu kai su, ya kamata a bude wata Center for Skills Acquisition a koya masu sana’a ta hannu. Don ka yi digiri? Digiri ya riga ya zama ruwan dare. Idan kana da sana’ar hannu za ta rage wannan zafin talaucin da ake fama da shi. Za a samu ci gaba, kuma za a rika mu’amala tsakaninmu mutanenmu na Kadu da Arewa a rika sharing ideas. Idan muka yi haka zai rage mana talaucin da muke fama da shi a yankin Arewa.

Don haka idan aka samu wannan daidaito din, za a samu saukin wadanda za a samu sakin bangar siyasa. Yau inda ka duba yanayin da wannan present generation din za ka ga shan kwaya da yaranmu ke yi a Arewa a Kudu yara ba sa yi. Infact da gangan wasu shugabanninmu suke kawo kwaya daga Kudu su kawo Arewa. Sai ka ga dan siyasa har yana tinkaho yana gaya wa yara ’yan tasha, wato yaran da ba su da aikin yi, yana cewa, “Ku zo a ba ku kudi da dan abin da za ku dan sha saboda ku yi aika-aika da gangan.” Saboda dokar ba a tsanantata ba, in ba haka ba, irin wadannan ’yan siyasar ai bai kamata a bar su ma su yi takara ba, balle ma su bata ’ya’yan mutane. Kai ka kai ’ya’yanka Ingila ko Amurka da Malesia da wasu kasashe suna karatu, amma kana samun ’ya’yan talakawa kana ba su kayan maye saboda kai ka samu biyan bukatarka. Su je su tsare maka kur’arka, su yi bangar siyasa. Ka ga wannan ba yana karfafa zaman lafiya da ci gaban kasa ba ne. Don haka, ba ni kadai ba, idan muka ci zabe, ina da tabbacin za a kawo karshen irin wadannan abubuwan insha Allah.

MURYAR AREWA: A nan Arewa ana samun yara hazikai duk da ba su yi karatu mai zurfi ba, amma sai ka ga ’yan siyasa da masu rike da madafun iko sun yi watsi da su, ko kuma suna yi masu rikon sakainar kashi, wane mataki za ku dauka a kan haka?

YERIMA SHETTIMA: Wannan shi ne abin da ya sa nake cewa talaucin artficila ne. Ba wani taimako, ba tallafi. Sai a bar yaron tun yana da hazaka (talent) ya zama ya fid da tsammani, ya tagayyara, ba goyon baya. Idan ka duba industry na creative, irin nisan da ’yan Kudu suke yi a fannin nishadantarwa. Dubi inda suka kai. Mu a nan ko dai a kawo al’ada, ko addini a dakile mutum. Rayuwa ba za ta taba ci gaba a haka ba. Saboda muna wata kasa ne da aka ce ba ruwanta da addini (Secular State). Dukkanmu Musulmi ne, amma akwai abubuwan da suka shafi rayuwarmu ta yau da kullum wajibi ne mu bar su su tafi a yadda suke saboda ci gaba ne. Saboda zamani ne ya kawo shi. Dole a tafi a haka. Amma in ya zama duk abin da za a kawo, ko a kawo al’ada ka danne shi, ko ka kawo addini, kuma na ci gaba ne, bai ba da wata ma’ana ba. Akwai abubuwan da za a iya ginawa don a ci gaban mutanenmu, rayuwarsu ta canza, amma duk lokacin da ka taso, ko mace ta taso ta yi wani abu, sai a ce kaza-kaza. Hakan ba zai zame mana mafita ba. Dole mu bi yadda zamani ya zo da shi. Kar a yi min mummunar fahimta ko fassara, ba cewa nake ’yanmu su je su yi iskanci, ko mata su yi karuwanci ba. Ba cewa nake yara su yi sata ko su yi Yahoo-Yahoo ba. Akwai hanyoyi da yawa da za a yi amfani da su wajen cin gajiyar fasahar da Allah ya yi masu.

MURYAR AREWA: Daga karshe wane sako kake da shi ga al’ummar mazabarka da kake so su zabe ka?

YARIMA SHATTIMA: Mu namu sako ne za mu bayar. Mun zo ne mu sadaukar da kanmu don mu taimaka wa al’umarmu. Kuma ba ni daya ba ne, muna da yawa da muke da wannan kyakkyawan burin. Ba zai yiwu in ce ni na fara shi, ni zan kare shi ba. Ina ganin in Allah ya yarda za a samu canjin yanayi. Kira muke ga ’yan’uwanmu gaba daya, musamman matasa da kuma dattawanmu, saboda ba yadda za a yi ka ce kana son matasa ba ka son dattawa, dole za a hada, su za su ba mu experience dinsu, matasan kuma suna da enengy da za su kawo. Wannan lokacin da za mu hada hannu waje daya tsakaninmu da dattawa da matasa mu tura agender ta yadda zai zama mun samu waraka daga halin da ake ciki, don a samu canji. Babu yadda za a yi kana abu iri daya kullum ba canji kuma ka ce kana son ganin kyakkyawan sakamako. Dole sai ka canja pattern dinka. Mu mun zo da sabbon tsare-tsare (innovations) na kawo canji da yanayin tsari na shugabanci wanda za mu yi amfani da shi daga experience dinmu da kuma yadda abubuwa suke, in Allah ya yadda in aka ba mu dama za a ga sakamako mai kyau.

MURYAR AREWA: Muna godiya kwarai da gaske.

YARIMA SHATTIMA: Ni ma na gode.